โฆษกกรมประมง แจงการแก้ไขปัญหาการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ ปี 2567 – 2570 ได้ดำเนินการต่อเนื่อง ปัจจุบันสถานการณ์ในหลายพื้นที่เริ่มบรรเทาลงแล้ว จากระบาดรวม 17 จังหวัด ไม่มีพื้นที่ระบาดมาก เหลือระดับปานกลาง 8 จังหวัด ระดับน้อย 9 จังหวัด

นายสุวัฐน์ วงศ์สุวัฒน์ รองอธิบดีกรมประมง ในฐานะโฆษกกรมประมง เปิดเผยถึงสถานการณ์การแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ จากการดำเนินการควบคุมและกำจัดปลาหมอคางดำตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์ 2567 พบการแพร่ระบาดในแหล่งน้ำธรรมชาติจำนวน 19 จังหวัด แต่ปัจจุบันการแพร่ระบาดลดลงเหลือเพียง 17 จังหวัด กรมประมงสามารถกำจัดปลาหมอคางดำออกจากแหล่งน้ำธรรมชาติ และบ่อเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของเกษตรกรแล้วเป็นจำนวน 7,293,534.50 กิโลกรัม ผ่านโครงการต่าง ๆ เป็นไปตามแผนปฏิบัติการแก้ไขปัญหาการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำ พ.ศ. 2567 – 2570 ภายใต้ 7 มาตรการหลัก ดังนี้

มาตรการที่ 1 การควบคุมและกำจัดปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำทุกแห่งที่พบการแพร่ระบาด
มาตรการที่ 2 การกำจัดปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยการปล่อยปลาผู้ล่าอย่างต่อเนื่อง มาตรการที่ 3 การนำปลาหมอคางดำที่กำจัดออกจากระบบนิเวศไปใช้ประโยชน์
มาตรการที่ 4 การสำรวจและเฝ้าระวังการแพร่กระจายของประชากรปลาหมอคางดำในพื้นที่กันชน มาตรการที่ 5 สร้างความรู้ ความตระหนัก และการมีส่วนร่วมในการกำจัดปลาหมอคางดำ
มาตรการที่ 6 การพัฒนางานวิจัยและนวัตกรรม
มาตรการที่ 7 การฟื้นฟูระบบนิเวศ ซึ่งแบ่งเป็นระยะเร่งด่วน ระยะกลาง และระยะยาว

จากการติดตามประเมินการแพร่ระบาด และติดตามตรวจสอบการเฝ้าระวังในแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยแบ่งระดับการรุกรานตามปริมาณความชุกชุมของปลาหมอคางดำออกเป็น 3 ระดับ ได้แก่ ระดับการรุกรานน้อย (ไม่เกิน 10 ตัวต่อ 100 ตารางเมตร) ระดับการรุกรานปานกลาง (มากกว่า 10-100 ตัวต่อ 100 ตารางเมตร) และระดับการรุกรานมาก (มากกว่า 100 ตัวต่อ 100 ตารางเมตร)

นายสุวัฐน์  กล่าวต่อว่า จากการสำรวจในเดือนสิงหาคม 2568 พบการแพร่ระบาดของปลาหมอคางดำในพื้นที่ 17 จังหวัด ได้แก่ จันทบุรี ระยอง ชลบุรี ฉะเชิงเทรา นนทบุรี กรุงเทพมหานคร สมุทรปราการ สมุทรสาคร สมุทรสงคราม นครปฐม ราชบุรี เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช และสงขลา ซึ่งไม่พบจังหวัดที่มีความชุกชุมของปลาหมอคางดำในระดับชุกชุมมาก มีเพียงจังหวัดที่มีความชุกชุมในระดับปานกลาง 8 จังหวัด (จันทบุรี ระยอง สมุทรปราการ สมุทรสาคร เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร และนครศรีธรรมราช) ขณะที่ จังหวัดที่พบความชุกชุมในระดับน้อย 9 จังหวัด (ชลบุรี ฉะเชิงเทรา นนทบุรี กรุงเทพมหานคร สมุทรสงคราม นครปฐม ราชบุรี สุราษฎร์ธานี และสงขลา)

จากการประเมินจะเห็นได้ว่า ภาพรวมของจังหวัดมีแนวโน้มลดลงในทุกจังหวัด ยกเว้นบางแหล่งน้ำในบางจังหวัดที่ยังพบความชุกชุมมาก เนื่องจากเป็นพื้นที่แหล่งน้ำที่ควบคุมกำจัดยาก อาทิ บริเวณป่าชายเลน พื้นที่ที่มีวัชพืชปกคลุมหนาแน่น พื้นที่ส่วนบุคคล หรือเป็นแหล่งที่มีสารอินทรีย์สูงเหมาะสมต่อการอาศัยและเพิ่มจำนวนของปลาหมอคางดำ เช่น คลองรับน้ำทิ้งจากบ้านเรือน ชุมชน ฟาร์มเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ แปลงเลี้ยงหอย ท่าเทียบเรือประมง เป็นต้น

โฆษกกรมประมง กล่าวอีกว่า ทางกรมประมงยังคงดำเนินการกำจัดปลาหมอคางดำออกจากพื้นที่การแพร่ระบาดจนสถานการณ์เริ่มคลี่คลายลงในหลายพื้นที่ และได้เริ่มดำเนินการมาตรการที่ 2. การกำจัดปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยการปล่อยปลาผู้ล่าอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งมีการสำรวจและศึกษาพันธุ์ปลาผู้ล่าที่เหมาะสมในแต่ละพื้นที่เพื่อปล่อยให้สอดคล้องกับระบบนิเวศเดิม ทั้งยังเป็นแหล่งอาหารและแหล่งสร้างรายได้ให้กับชุมชน ซึ่งตั้งแต่เดือนมิถุนายน - เดือนกันยายน 2568 ได้ปล่อยพันธุ์ปลาจำนวนทั้งสิ้น 655,000 ตัว ผ่านกิจกรรมการผลิตและปล่อยปลาผู้ล่าเพื่อกำจัดลูกปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำธรรมชาติ โดยกองวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด รวมปล่อยปลาผู้ล่าแล้ว 1,488,000 ตัว

"ในปี 2569 - 2570 นั้น กรมประมงจะยังคงดำเนินการในทุกมาตรการอย่างเข้มข้นให้สอดคล้องกับแผนทั้ง 3 ระยะ นอกจากนี้ ยังมีการดำเนินการมาตรการที่ 6 การพัฒนางานวิจัยและนวัตกรรม โดยล่าสุดมีความคืบหน้าในการวิจัยการเหนี่ยวนำชุดโครโมโซม 4n ทำให้ปลาเป็นหมัน ซึ่งขณะนี้กรมประมงกำลังอยู่ระหว่างการศึกษาผลการทดลองเลี้ยงปลา 4n ในพื้นที่จำลองธรรมชาติ และหากได้ผลเป็นที่น่าพอใจจะกระจายการเพาะเลี้ยงไปยังศูนย์วิจัยและพัฒนาพันธุกรรมสัตว์น้ำของกรมประมงทั่วประเทศ เพื่อเร่งผลิตปลาหมอคางดำ 4n และปล่อยลงสู่แหล่งน้ำธรรมชาติต่อไป" นายสุวัฐน์ กล่าว

ที่สำคัญ หากพื้นที่ใดที่เคยพบการแพร่ระบาด และกรมประมงสามารถดำเนินการควบคุมและกำจัดปลาหมอคางดำออกจากแหล่งน้ำได้อย่างเหมาะสมแล้ว จึงเริ่มมาตรการที่ 7 การฟื้นฟูระบบนิเวศ ซึ่งเป็นมาตรการที่กรมประมงให้ความสำคัญมาก โดยการปล่อยชนิดพันธุ์ปลาพื้นเมืองของไทยที่พบในระบบนิเวศเดิม จัดทำเขตอนุรักษ์เพื่อฟื้นฟูความหลากหลาย และสร้างเครือข่ายชุมชนในการอนุรักษ์และรักษาระบบนิเวศ รวมถึงเฝ้าระวังแจ้งเหตุ เพื่อคืนปลาพื้นเมืองไทยเหล่านี้กลับสู่ระบบนิเวศ สร้างสมดุลคืนความอุดมสมบูรณ์ให้กับแหล่งน้ำธรรมชาติดั้งเดิมอย่างยั่งยืน

"กรมประมงได้ดำเนินการกำจัดปลาหมอคางดำมาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งส่งผลให้สถานการณ์การแพร่ระบาดเริ่มดีขึ้นตามลำดับในหลายพื้นที่ ความทุ่มเทของทุกภาคส่วนในการควบคุมสถานการณ์ปลาหมอคางดำที่ผ่านมา สะท้อนให้เห็นถึงประสิทธิภาพของมาตรการที่ดำเนินการ และกรมประมงยังคงมุ่งมั่นที่จะพัฒนาและปรับปรุงแนวทางการจัดการให้เหมาะสมกับสภาพปัญหาในแต่ละพื้นที่ เพื่อสร้างผลลัพธ์ที่ยั่งยืนในอนาคต" โฆษกกรมประมง กล่าว.