ทำความรู้จักเครื่องบินขับไล่ มิราจ 2000-5F อดีตกำลังหลักที่เคยปกป้องท้องฟ้าของฝรั่งเศส ที่มอบให้กองทัพอากาศยูเครนใช้ป้องกันประเทศ อะไรที่ทำให้เครื่องบินปีกสามเหลี่ยมยุคที่ 3 จากทศวรรศที่ 80 ยังได้การยอมรับไม่แพ้ เอฟ-16 ของสหรัฐฯ

กรณีการถ่ายโอนเครื่องบินรบ Mirage 2000-5 จากรัฐบาลฝรั่งเศสไปยังกองทัพอากาสยูเครนในช่วงต้นปี 2568 โดยเครื่องบิน 6 ลำแรกเดินทางถึงยูเครนแล้ว เป็นมิราจ 2000-5F ของเก่าที่คาดว่าจะเป็นเครื่องบินที่ประจำการอยู่ที่ลุกซอยล์ในฝรั่งเศส โดยมีการแยกหน่วยในจิบูติที่เขาคอร์นแห่งแอฟริกา โดยฝูงบิน Mirage 2000-5F ของฝรั่งเศสได้รับการปรับปรุงจาก Mirage 2000C ที่มีอยู่เดิม แต่เกิดขึ้นเป็นเครื่องบินที่มีความสามารถมากกว่า แม้ว่าพวกเขาจะถูกจำกัดให้ปฏิบัติการทางอากาศเป็นหลักอย่างน้อยก็ในรูปแบบพื้นฐาน

มิราจ 2000: ผู้พิทักษ์ท้องฟ้าโลกเสรีสีครามสัญชาติฝรั่งเศส

มิราจ 2000 (Mirage 2000) เป็นเครื่องบินขับไล่หลายบทบาทที่พัฒนาโดยบริษัท Dassault Aviation ของฝรั่งเศส เครื่องบินลำนี้ถือเป็นหนึ่งในเครื่องบินรบที่ประสบความสำเร็จและเป็นที่ยอมรับมากที่สุดลำหนึ่งของโลก โดยมีการใช้งานในกองทัพอากาศของหลายประเทศทั่วโลก ได้แก่ กองทัพอากาศฝรั่งเศส กองทัพอากาศอินเดีย กองทัพอากาศสหรัฐอาหรับอเมิเรตส์ กองทัพอากาศกรีซ กองทัพอากาศอียิปต์ กองทัพอากาศไต้หวัน กองทัพอากาศบราซิล (ปลดประจำการแล้ว) กองทัพอากาศกาตาร์ (ปลดประจำการ) กองทัพอากาศเปรู และล่าสุด กองทัพอากาศยูเครน

ประวัติและการพัฒนาเครื่องบิน Mirage 2000 

จุดเริ่มต้นการพัฒนา Mirage 2000 เริ่มต้นขึ้นในช่วงทศวรรษ 1970 โดยมีเป้าหมายเพื่อแทนที่เครื่องบินขับไล่รุ่นเก่าอย่าง Mirage III และ Mirage IV ที่เป็นเครื่องบินขับไล่ปีกสามเหลี่ยมความเร็วเหนือเสียงที่ออกแบบและผลิตมาในทศวรรษที่ 60 

มิราจ 2000 ขึ้นบินครั้งแรกเมื่อวันที่ 10 มีนาคม 1978 และเข้าประจำการในกองทัพอากาศฝรั่งเศสในช่วงต้นทศวรรษ 1980 เนื่องจากความต้องการอัปเกรดกองทัพอากาศฝรั่งเศสใน ขณะนั้น โลกยัีงอยู่ในยุคสงครามเย็น บทเรียนจากสงครามในตะวันออกกลาง และเวียนาม ชี้ว่า เครื่องบินขับไล่รุ่นเก่าของฝรั่งเศส เช่น มิราจ III และ มิราจ IV เริ่มมีเทคโนโลยีที่ล้าสมัยเมื่อเทียบกับเครื่องบินรบของประเทศคู่แข่ง ขณะที่ การเปลี่ยนแปลงทางภูมิรัฐศาสตร์ในยุโรปและทั่วโลก ทำให้ฝรั่งเศสต้องการเครื่องบินรบที่ทันสมัยเพื่อรักษาความมั่นคงของประเทศ รวมทั้ง การพัฒนาเครื่องบินรบรุ่นใหม่เป็นการแสดงศักยภาพทางอุตสาหกรรมการบินของฝรั่งเศส และช่วยเสริมสร้างตำแหน่งของประเทศในตลาดอาวุธโลก 

ในด้านการพัฒนาเทคโนโลยี เริ่มมีการพัฒนาวัสดุคอมโพสิตและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์สมัยใหม่ ทำให้สามารถสร้างเครื่องบินรบที่มีน้ำหนักเบา ประสิทธิภาพสูง และมีความซับซ้อนน้อยลง เช่นเดียวกับการพัฒนาระบบอาวุธใหม่ๆ เช่น ขีปนาวุธอากาศสู่อากาศ พิสัยไกล และขีปนาวุธอากาศสู่พื้น ที่เน้นความแม่นยำและนำวิถีด้วยเลเซอร์ ทำให้เครื่องบินรบมีขีดความสามารถในการโจมตีที่เพิ่มขึ้นทั้งกลางวันและกลางคืน

ยุทธศาสตร์ทางทหารของฝรั่งเศสในขณะนั้น ต้องการเครื่องบินขับไล่มากบทบาท (Multirole Fighter) ต้องการเครื่องบินขับไล่ที่สามารถปฏิบัติภารกิจได้หลากหลาย เช่น การป้องกันประเทศ การโจมตีทางอากาศ และการสนับสนุนภาคพื้นดิน รวมทั้ง ฝรั่งเศสมีนโยบายที่จะพัฒนาอาวุธยุทโธปกรณ์ของตนเอง เพื่อลดการพึ่งพาประเทศอื่นๆ  นอกจากนี้ การสร้างอากาศยานในประเทศขึ้นเอง ยังเป็นการสร้างงานให้กับอุตสาหกรรมการบินของฝรั่งเศส และช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจ จากการจำหน่ายเครื่องบินขับไล่ให้กับเหล่ามิตรประเทศที่ยุคนั้นไม่อาจจัดหาอาวุธจากมหาอำนาจอย่างรัสเซีย หรือ สหรัฐอเมริกาได้ ส่งผลให้ มิราจ 2000 ได้รับความนิยมจากหลายประเทศทั่วโลก ทำให้ฝรั่งเศสสามารถส่งออกเครื่องบินและอาวุธได้ ซึ่งเป็นการสร้างรายได้ให้กับประเทศในทศวรรษที่ 80-90

ตลอดหลายปีที่ผ่านมา มิราจ 2000 ได้ผ่านการพัฒนาและปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง เพื่อให้ทันสมัยและมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น โดยมีการพัฒนารุ่นย่อยต่างๆ อาทิ มิราจ 2000C เครื่องบินขับไล่ที่นั่งเดี่ยว มิราจ 2000D เครื่องบินขับไล่โจมตีทุกกาลอากาศแบบสองที่นั่ง ออกมาเพื่อใช้ในการส่งออก เช่น Mirage 2000-5 และ Mirage 2000-9 เป็นต้น

คุณสมบัติเด่นของมิราจ 2000

ความคล่องตัวสูง: มิราจ 2000 มีความคล่องตัวสูง ด้วยการอออกแบบเป็นปีกแบบสามเหลี่ยม สามารถทำการบินด้วยความเร็วสูงและเลี้ยวกลับตัวได้อย่างรวดเร็ว ทำให้มีความได้เปรียบในการต่อสู้ทางอากาศ เพราะมีแรงต้านอากาศต่ำ และการออกแบบลำตัวทำให้มีหน้าตัดเรดาร์ต่ำ ห้องนักบินออกแบบมาเป็นเหมือนกับเครื่องบินขับไล่ในยุค 80 เช่น คันบังคับแบบ HOTAS ที่ควบคุมทุกอย่างบนปลายนิ้ว

อาวุธหลากหลาย: เครื่องบินลำนี้สามารถบรรทุกอาวุธได้หลากหลายประเภท ทั้งขีปนาวุธอากาศสู่อากาศ ขีปนาวุธอากาศสู่พื้น และระเบิด ทำให้สามารถปฏิบัติภารกิจได้หลากหลาย
ระบบอวิโอนิกส์ที่ทันสมัย: มิราจ 2000 ติดตั้งระบบอวิโอนิกส์ที่ทันสมัยเพราะมีการควบคุมด้วยระบบฟลายบายไวร์ และใช้คอมพิวเตอร์อานาล็อกควบคุมรวม 4 ตัว รวมทั้งการติดตั้งเรดาร์แบบพัลส์ดอปเลอร RDI ช่วยให้นักบินสามารถตรวจจับและติดตามเป้าหมายได้อย่างแม่นยำ และต่อมาในรุ่น มิราจ 2000-5 ที่ติดตั้งเรดาร์พัลส์-ดอปเลอร์สแกนเชิงกล RDY ทดแทน RDI รุ่นเดิม

บทบาทในกองทัพอากาศฝรั่งเศส

ความน่าเชื่อถือสูง : เครื่องบินลำนี้มีความน่าเชื่อถือสูง และได้รับการพิสูจน์แล้วจากการใช้งานในปฏิบัติการจริงหลายครั้ง 

ปฏิบัติการทางอากาศ : มิราจ 2000 มีบทบาทสำคัญในการปฏิบัติการทางอากาศของกองทัพอากาศฝรั่งเศส ทั้งการป้องกันประเทศ การโจมตีทางอากาศ และการสนับสนุนภาคพื้นดิน

การมีส่วนร่วมในสงคราม : มิราจ 2000 ได้เข้าร่วมในปฏิบัติการทางทหารหลายครั้ง เช่น สงครามอ่าวเปอร์เซีย สงครามในอัฟกานิสถาน และการปฏิบัติการในลิเบีย

การฝึกอบรม : นอกจากนี้ มิราจ 2000 ยังถูกนำมาใช้ในการฝึกอบรมนักบินรุ่นใหม่ของกองทัพอากาศฝรั่งเศส เพื่อเตรียมเปลี่ยนผ่านไปสู่เครื่องบินขับไล่รุนใหม่ อย่าง ราฟาล ซีและดีได้

Mirage 2000-5F เวอร์ชั่นสุดท้ายที่อัปเกรดมารับมือสงครามยุคใหม่

คุณสมบัติหลักของ Mirage 2000-5F ได้แก่ เรดาร์พัลส์-ดอปเลอร์สแกนเชิงกลที่รู้จักกันในชื่อ RDY ซึ่งมีความสามารถในการมองลง/ยิงลง เรดาร์สามารถติดตามเป้าหมายได้สูงสุดแปดเป้าหมายพร้อมกันและยังมีความสามารถทางอากาศสู่พื้นดินบางส่วน เรดาร์ใหม่รวมกับห้องนักบินที่ทันสมัยมากขึ้น รวมถึงจอแสดงผลสีแบบมัลติฟังก์ชั่นสามจอ

ในรูปแบบการป้องกันภัยทางอากาศมาตรฐาน Mirage 2000-5F ติดอาวุธหลักด้วยขีปนาวุธอากาศสู่อากาศระยะไกลรุ่นใหม่ MICA ซึ่งสามารถติดตั้งหัวรบนำวิถีเรดาร์หรืออินฟราเรด MICA ซึ่งมีให้ใช้งานในรูปแบบที่ยิงจากพื้นดินด้วย แต่ MICA ยังไม่ได้มีการจัดหาหรือบริจาคมอบให้กับยูเครน

สิ่งที่น่าสนใจที่สุด คือ ความสามารถในการรบแบบอากาศสู่พื้นดินแบบใหม่ของมิราจ แม้ขณะนี้ ยังไม่ทราบว่าฝรั่งเศสเพิ่มความสามารถในการใช้ขีปนาวุธโจมตีประเภทใดหลังจากการอัพเกรด อันดับแรกคือ ขีปนาวุธร่อนแบบ SCALP-EG ที่มีคุณสมบัติความล่องหน ที่สามารถใช้กับ Mirage 2000 รุ่นอื่นๆ และเครื่องบินโจมตี ซูคฮอย Su-24 Fencer ของยูเครนอยู่แล้ว อีกทางเลือก คือ ระเบิดนำวิถีความแม่นยำสูงที่ช่วยขับดันด้วยจรวด Hammer แม้ว่า Hammer จะไม่เป็นที่รู้จักว่า เคยใช้งานร่วมกับ มิราจ 2000 มาก่อน แต่ก็มีการใช้ขีปนาวุธที่ผลิตจากฝรั่งเศสโดยยูเครน ทั้งนี้ ฝรั่งเศสสัญญาว่าจะส่งมอบจำนวนมากในขั้นต้นเพื่อใช้กับเครื่องบินรบโซเวียตที่ยูเครนมีใช้

ชุดอาวุธที่จะติดตั้งกับ มิราจ 2000-5F ที่ให้กับยูเครน

สิ่งที่น่าสนใจอีกอย่าง  คือ ระบบป้องกันตนเองทางอิเล็กทรอนิกส์ใหม่ ที่กำลังถูกผสมผสานเข้ากับมิราจ 2000-5 โดยนักวิเคราะห์ด้านทางทะหารของตะวันตก ความเป็นไปได้อย่างหนึ่ง คือ ระบบ ICMS Mk 2 ซึ่งใช้กับ Mirage 2000-5 รุ่นส่งออกอยู่แล้วนี่ คือ ชุดภายในเต็มรูปแบบที่รวมถึงเครื่องรับเตือนภัยเรดาร์ RWR เครื่องรบกวน (JAMMER) และเครื่องปล่อยแชฟท์และแฟลร์ ทำให้ยังเหลือจุดติดตั้งอาวุธและถังเชื้่อเพลิง รวมทั้งขั้นสูงกว่านั้นคือ ICMS Mk 3 ซึ่งเป็นระบบป้องกันตนเองทางอิเล็กทรอนิกส์แบบดิจิตอลเต็มรูปแบบที่ใช้กับ Mirage 2000-9 เวอร์ชันส่งออก

นักวิเคราะห์ทางทหาร ตั้งข้อสังเกตว่าไม่ว่าติดตั้งอุปกรณ์ใดก็ตาม มิราจ 2000 และ เอฟ-16 ของยูเครน กำลังได้รับชุดสงครามอิเล็กทรอนิกส์ที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้น สะท้อนให้เห็นถึงระดับความเสี่ยงที่สูงมากต่อระบบป้องกันภัยทางอากาศของรัสเซียที่ใกล้แนวรบ

การใช้งาน มิราจ 2000-5F ของยูเครนจากนี้

ความรวดเร็วของกองทัพอากาศยูเครน อาจสามารถใช้มิราจ 2000-5F ในการต่อสู้จะขึ้นอยู่กับระดับการฝึกอบรมของนักบินและช่างเครื่องเป็นหลัก รายงานในสื่อฝรั่งเศสระบุว่า ทางการฝรั่งเศสได้ตกลงที่จะฝึกอบรมนักบินยูเครนเบื้องต้น 26 คน และกลุ่มแรกเสร็จสิ้นการฝึกอบรมกับเครื่องบิน Alpha Jet ในฝรั่งเศสเมื่อเดือนกันยายน 2024 ที่ผ่านมา

ในขณะที่ F-16 ดูเหมือนจะถูกนำมาใช้ในการป้องกันทางอากาศเป็นหลัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการป้องกันเมือง และโครงสร้างพื้นฐานจากการโจมตีทางอากาศของโดรน และขีปนาวุธร่อนของรัสเซีย ขณะที่ มิราจ 2000-5F อาจถูกนำไปใช้ในการโจมตีภาคพื้นดินเป็นครั้งแรก หลังจากบุคลากรของยูเครนทั้งหมด คุ้นเคยกับขีปนาวุธนำวิถี SCALP-EG และ Hammer แล้ว.