โดรน อาวุธเปลี่ยนเกมสงคราม? ขีดความสามารถและข้อจำกัด

สงครามระหว่างไทย และ กัมพูชา ทั้ง 2 รอบในปีนี้ กลายเป็นอีกหนึ่งสมรภูมิที่มีการนำเทคโนโลยี “โดรน” มาใช้ในสงครามอย่างแพร่หลาย หลังจาก “ยูเครน” ได้แสดงให้ชาวโลกได้เห็นแล้วว่า “เทคโนโลยีต้นทุนต่ำ” นี้ สามารถสกัดกั้นการรุกรบของ กองทัพที่ใหญ่โตกว่าตัวเองหลายเท่า อย่าง “กองทัพรัสเซีย” ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

แล้วการรบที่เลือกใช้ “โดรน” ให้มีบทบาทอย่างมีนัยสำคัญนี้ กำลังทำให้ “สงคราม” เปลี่ยนโฉมหน้าไปมากน้อยแค่ไหนแล้ว?

“เรา” ลองไปร่วมกัน พิจารณาข้อมูลและบทวิเคราะห์ต่างๆ ที่เชื่อมโยงถึงประเด็นที่น่าสนใจนี้ด้วยกัน

แนวคิดใหม่จากสงครามยูเครน :

ความแตกต่างในแทบทุกมิติระหว่างกองทัพรัสเซียและยูเครน ทำให้เกิดการคิดค้นยุทธวิธีใหม่ในการรบ จากเดิมที่มุ่งเน้นไปที่ พลังการทำลายของรถถังและปืนใหญ่ ไปสู่ การนำเทคโนโลยีต้นทุนต่ำ มาผสมผสาน กับการเชื่อมต่อเครือข่ายขนาดใหญ่ , โดรน , ระบบนำวิถี , และระบบสงครามอิเล็กทรอนิกส์ขนาดเล็ก (Small-Scale Electromagnetic warfare systems)

และจากแนวคิดนี้เอง ที่นำไปสู่สิ่งที่เรียกว่า “ฝูงโดรน” (Drone Swarms) หรือ ฝูงโดรนจำนวนมากที่ทำงานประสานในเครือข่ายเดียวกัน ซึ่งมีขีดความสามารถทั้งในเรื่อง การโจมตีแบบคลอบคลุมพื้นที่ , การเชื่อมโยงเครือข่าย , การเฝ้าระวังและตรวจจับแบบเรียลไทม์ รวมถึง การกำหนดเป้าหมายในการโจมตีที่มีความแม่นยำสูง

ฝูงโดรนกับประสิทธิภาพในการรบ :

โดรนภาคพื้นดิน :

กองทัพยูเครน ประสบปัญหาเรื่องการใช้โดรนภาคพื้นดินทั้งระบบสายพานและล้อ ทั้งในภาระกิจการรบ , ส่งกำลังบำรุงและยุทธปัจจัย รวมถึงอพยพทหารที่ได้รับบาดเจ็บ มากพอสมควร โดยเฉพาะในพื้นที่ใกล้แนวหน้าที่มีภูมิประเทศไม่เอื้ออำนวย รวมถึง ในกรณีที่พื้นที่ ยังถูกคลอบงำจากภัยคุกคามทางอากาศของฝ่ายตรงข้าม

โดรนทางทะเล :

ยูเครน ซึ่งถูกฝ่ายรัสเซีย ทำลายกองเรือเกือบทั้งหมด ตั้งแต่ปี 2022 กลับประสบความสำเร็จอย่างสูง หลังเริ่มใช้โดรนเรือ (Naval Drones) แบบกามิกาเซ่ ซึ่งสามารถหลบเลี่ยงระบบป้องกันแบบเก่า เข้าโจมตีกองเรือรัสเซีย จนได้รับความเสียหายจำนวนหนึ่ง

โดรนทางอากาศ :

นี่คือ “อาวุธที่เปลี่ยนโฉมหน้าสงครามยูเครนอย่างแท้จริง” เนื่องจากทั้ง โดรนเพดานบินระยะปานกลาง หรือ MALE Drones และ โดรนโจมตีแบบเที่ยวเดียวติดระบบอาวุธปล่อยนำวิถี หรือ OWA Drones รวมถึง โดรนยุทธวิธีขนาดเล็กน้ำหนักเบา ซึ่งมีพิสัยทำการประมาณ 15 กิโลเมตร และน้ำหนักน้อยกว่า 25 กิโลกรัม

ซึ่งต่อมาในช่วงปี 2023 ได้ถูกพัฒนาให้กลายเป็น โดรน FPV (First-Person View) หรือ โดรนที่บินโดยใช้มุมมองบุคคลที่หนึ่งจากกล้องติดโดรนแบบเรียลไทม์ ของ กองทัพยูเครน ประสบความสำเร็จอย่างน่าทึ่งในภาระกิจที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น การลาดตระเวนหาข่าวแบบเรียลไทม์ หรือ แม้กระทั่ง การบุกเข้าโจมตีเป้าหมายในแนวลึก โดยเฉพาะในระยะตั้งแต่ 10-20 กิโลเมตร รวมถึง ยานพาหนะต่างๆ ของ กองทัพรัสเซีย

ด้วยเหตุนี้ ตามรายงานข่าวของฝ่ายตะวันตก จึงระบุว่า ยูเครน อาจจำเป็นต้องใช้โดรนในการปฏิบัติการ ทางการทหารต่างๆ อย่างน้อย 10,000 ลำต่อวัน สำหรับการสู้รบกับกองทัพรัสเซีย

ต้นทุนโดรนสงคราม :

อ้างอิงจากรายงานของ สถาบันวิจัยฮัดสัน (Hudson Institute) ประเทศสหรัฐอเมริกา ระบุว่า โดรนที่กองทัพยูเครนใช้ มีต้นทุนต่อหน่วย ตั้งแต่ 350 - 5,800 ดอลลาร์สหรัฐ หรือ ประมาณ 10,997 - 182,236 บาท โดยในช่วงแรกนั้น ยูเครน พึ่งพาโดรนที่ถูกผลิตมาในเชิงพาณิชย์ แล้วนำไปดัดแปลงให้กลายเป็นอาวุธเป็นหลัก หากแต่ในเวลาต่อมา เมื่อ โดรนต้นทุนต่ำที่ผลิตได้ง่าย ซึ่งมาพร้อมกับระบบปล่อยอาวุธนำวิถีเหนือเป้าหมาย (Loitering Monition) ในรูปแบบเดียวกับ โดรน Shahed-136 ของอิหร่าน ทุกอย่างก็เปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง

เนื่องจาก โดรนชนิดนี้ นอกจากทำให้ ผู้บังคับบัญชาระดับสูงสามารถรับรู้สถานการณ์ในสนามรบได้แบบเรียลไทม์ ด้วยต้นทุนที่ต่ำกว่าในอดีตมากมายแล้ว ขณะเดียวกันมันยังทำให้ กองทัพยูเครน ใช้ต้นทุนที่ต่ำมากๆเพื่อแลกกับการเข้าโจมตีเป้าหมายได้อย่างแม่นยำ ด้วยวิธีการเอาชนะระบบป้องกันภัยทางอากาศแบบเก่า รวมถึงยังบีบบังคับให้ฝ่ายตรงข้ามต้องใช้มาตรการตอบโต้ที่มีราคาแพงขึ้น และสูญเสียความได้เปรียบที่เคยมีมาด้วย

อำนาจจากโดรนสงคราม :

รายงานของสถาบันวิจัยฮัดสัน ประเทศสหรัฐอเมริกา ระบุว่า ผลกระทบจากปฏิบัติการฝูงโดรนต้นทุนต่ำจำนวนมาก นอกจากจะทำให้ระบบป้องกันภัยทางอากาศที่มีมูลค่าสูงลิบลิ่วสิ้นสภาพแล้ว ในสมรภูมิแนวหน้า รถถังและยานเกราะจำเป็นต้องหยุดการเคลื่อนที่โดยสิ้นเชิง และหันไปพรางตัวในสนามเพลาะ เพื่อหลีกเลี่ยงการถูกตรวจจับและทำลาย

โดยโดรนเหล่านี้ มีส่วนรับผิดชอบต่อความสูญเสียในการรบสูงถึง 75 เปอร์เซ็นต์ ทั้งในส่วนของฝ่ายรัสเซียและยูเครน อย่างไรก็ดี ภัยคุกคามในสนามรบจากโดรนสงครามเหล่านี้ ยังไม่ได้เข้ามาแทนที่อำนาจการทำลายล้างทางอากาศแบบดั้งเดิม แต่ได้ทำให้การสู้รบภาคพื้นดินต้องหยุดชะงักลง อย่างมีนัยสำคัญ

ทั้งนี้ รายงานของสถาบันวิจัยฮัดสัน ยังระบุเพิ่มเติมด้วยว่า ปี 2025 ในแต่ละเดือนมีโดรนมากกว่า 200,000 เครื่อง ถูกผลิตและส่งมอบให้กับกองทัพยูเครน ซึ่งเพิ่มขึ้นจากตัวเลข 20,000 เครื่องต่อเดือนในช่วงปี 2024 ทำให้มีการคาดการณ์ว่า มีความเป็นไปได้สูงมากในเร็วนี้ ยูเครนอาจสามารถผลิตโดรนสงครามได้มากกว่า 4 ล้านเครื่องต่อปี!

ผลลัพท์จากโดรนสงคราม :

“จะไม่มีที่ใด ตั้งแต่แนวหน้าไปจนถึงแนวหลัง ที่จะสามารถการันตีความปลอดภัยได้อย่างสมบูรณ์ นี่คือ จิตวิทยาในการทำสงครามด้วยโดรนสงคราม ที่กัดกร่อนความอดทนของทหาร สร้างความหวาดกลัวในหมู่พลเรือน และบังคับให้ฝ่ายตรงข้าม ต้องเบี่ยงเบนทรัพยากรไปสู่การป้องกันมากขึ้น”

ทั้งหมดนั้น คือ บทสรุปจากยุทธวิธีการโจมตี ที่เรียกว่า ใยแมงมุม (Spiderweb Tactics) ด้วยฝูงโดรนขนาดเล็กที่เชื่อมโยงด้วยเครือข่ายเดียวกัน ซึ่งเข้าล้อมรอบและก่อกวนที่ตั้งของฝ่ายตรงข้าม จนกระทั่งสามารถ สร้างจิตวิทยาข่มขวัญฝ่ายตรงข้ามให้รู้สึกเหมือนตกอยู่ภายใต้กับดักที่ไม่สามารถหลบหนีได้ จากรายงานของสถาบันวิจัยฮัดสัน ประเทศสหรัฐอเมริกา

ดังนั้น โดรนสงคราม ณ ปัจจุบัน ในรายงานของสถาบันวิจัยฮัดสัน จึงยังเป็นเพียงปฏิบัติการทางยุทธวิธี ที่มุ่งหวังบ่อนทำลายการรับรู้และความเข้าใจจากฝ่ายตรงข้าม แต่ยังไม่ถึงกับสามารถทำให้เกิดการหยุดชะงักในเชิงกลยุทธ์ทางการทหารแบบดั้งเดิม ไม่ว่าจะเป็น การเข้ายึดครองพื้นที่ , การรักษากองกำลังพล , การทำลายเจตจำนงของฝ่ายตรงข้าม หรือ สามารถชี้ขาดสงครามได้

อีกทั้ง “สงคราม” ยังคงถูกตัดสินด้วยดินแดน , ขีดความสามารถทางอุตสาหกรรม , พันธมิตร และเจตจำนงทางการเมือง และไม่เพียงเท่านั้น ในอีกด้านหนึ่ง “กลยุทธ์โดรนสงคราม” ในปัจจุบัน กำลังเริ่มถูกท้าทายด้วย “ข้อจำกัดของตัวมันเอง” เช่นเดียวกับในอดีต ที่รถหุ้มเกราะนำไปสู่อาวุธต่อต้านรถถัง หรือ เครื่องบินที่กระตุ้นให้เกิดระบบป้องกันภัยทางอากาศ

โดยปัจจุบัน โดรนสงครามกำลังกระตุ้นให้เกิดการตอบโต้ด้วย “สงครามอิเล็กทรอนิกส์” (Electromagnetic Warfare) เช่น การรบกวนสัญญาณ (Jamming) และ ระบบสกัดกั้นต่างๆ (Intercept System) อย่างกว้างขวาง โดยเฉพาะในยุคที่เทคโนโลยีสามารถอัปเกรดได้อย่างรวดเร็วและก้าวกระโดด เช่นในปัจจุบัน ทำให้ “โดรนสงครามบางรุ่น” กลายเป็น เทคโนโลยีที่ล้าสมัยภายในระยะเวลาอันสั้น ดังนั้น มันจึงยังไม่ใช่ “พลังอำนาจ” ที่สามารถทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงในระดับยุทธศาสตร์ระหว่างประเทศได้

อ่านบทความที่น่าสนใจเพิ่มเติม :

ถอดรหัส ข้าคือ โมฮาเหม็ด ซาลาห์ จริงหรือ? ต้องได้เป็นตัวจริงเท่านั้น (ชมคลิป)

ทำไมทีมไหนๆจึงเลือกใช้ บอล Direct โจมตี ลิเวอร์พูล (ชมคลิป)

เล่นเร็ว เน้นบอลยาวและฟรีคิก แท็กติกที่ทำให้แมนยูฯเริ่มดีขึ้น (ชมคลิป)

เคล็ดลับความสำเร็จกัปตันซึบาสะ ความคิดของคนเลือกอยู่หัวแถว (ชมคลิป)

ความแค้นและชีวิตแบบรถไฟเหาะ ของหญิงสาวผู้เป็นศัตรู Tinder (ชมคลิป)